Bedankt voor je stem!

27

Stemmen

PLAN #99
’De School voor Leren via Interactie’
— Ton Jörg

Omschrijving

Introductie

Mijn ontwerp is gebaseerd op een wetenschappelijke fundering van het leren via interactie binnen duo’s in een wederkerige relatie. Die fundering betekent een nieuwe manier van denken over de processen van leren en ontwikkelen via interactie. Het laat de mogelijkheid zien van versnelling en van sprongen in het leren via interactie met een ander. Zo’n proces kan een ‘bootstrap proces’ worden genoemd. Leren via zo’n proces kan veel sneller gaan dan we geneigd zijn te denken in het onderwijs. Deze manier van denken over leren opent een nieuwe wereld van mogelijkheden voor het onderwijs. Zij vormt de basis voor generatief leren via interactie. Deze vorm van leren vormt de basis voor een generatieve pedagogie. Deze pedagogie is gebaseerd op een nieuwe theorie van de interactie tussen leerlingen. Deze gaat uit van de onverwachte en onbekende complexiteit van de dynamiek van de interactie (van Geert, 1994; Jörg, 2004). De beschrijving daarvan vormt nu de basis voor een andere manier van denken over leren en ontwikkeling. Deze laat niet-lineaire processen zien die van groot belang zijn voor het ontwerp van onderwijs. Deze processen met bijbehorende niet-lineaire effecten vormen de basis voor generatief leren. Leerlingen kunnen via de interactie elkaars proces van leren en ontwikkeling genereren. Dit kan leiden tot een spiraalsgewijze ontwikkeling van beide partners in de interactie. Ieder van de partners kan zo de ‘meester’ worden van zijn eigen ontwikkeling. Deze visie op leren via interactie is geïnspireerd door het werk van de Russische psycholoog Lev Vygotsky (1890- 1936).

De theorie van leren via interactie vormt de wetenschappelijke fundering van het onderwijs in de nieuwe school. Deze theorie kan heel goed worden verbonden met de praktijk. Ze vindt ondersteuning door de wijsheid uit het verleden: die van de Romeinse leraar Quintilian, in zijn Institutio Oratoria, en van Jan Comenius (1592-1670), in zijn Didactica Magna. Het is al lang bekend dat leerlingen leren van hun leeftijdsgenoten (peers). Minder bekend is dat leerlingen heel snel kunnen leren door het onderwijzen van andere leerlingen (Gartner e.a., 1971). Hierdoor kunnen leerlingen sprongen maken in hun proces van leren en ontwikkeling, als resultaat van de niet-lineaire effecten van de interactie. Deze sprongen vormen de basis voor mijn ontwerp van onderwijs binnen de nieuwe school. Dat is de essentie van mijn theorie van leren via interactie.

Mijn visie

Mijn visie voor een nieuwe school gaat uit van de mogelijkheid dat leerlingen elkaar kunnen ‘bootstrappen’ binnen het onderwijs. In zijn boek The Culture of Education spreekt JeromeBruner over “learners who bootstrap each other in subcommunities”. Bootstrappen betekent hier dat ze elkaars proces van leren en ontwikkelen kunnen versnellen. Dat kunnen ze doen ze door de interactie met andere leerlingen, in duo’s. Ze kunnen in dat proces van interactie binnen een relatie met een andere leerling óók zichzelf bootstrappen.

Initiatiefnemers

Ik heb 30 jaar als onderzoeker van het onderwijs gewerkt op de universiteit van Utrecht. Ik heb eerst Natuur- en Wiskunde gestudeerd (BA) en daarna Psychologie (MA). In 1994 ben ik gepromoveerd in de sociale wetenschappen. Als onderzoeker was ik betrokken bij verschillende grote projecten zoals het Project Open School, het project Vernieuwing van het Natuurkundeonderwijs (PLON-project), en de stimulering van gelijke mogelijkheden voor meiden in het exacte onderwijs. Mijn proefschrift ging over een onderzoek naar de ervaringen van meiden in het reguliere natuurkundeonderwijs die werden vergeleken met ervaringen in een vernieuwd curriculum (PLON).